27-06-2016

Zwemles

Als lid van een broodfonds (een mooi alternatief voor de peperdure arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor zelfstandig ondernemers) werd mij gevraagd mee te denken over burnout preventie. Puttend uit mijn eigen ervaringen hierin (gelukkig al een hele tijd geleden) en mijn werk als therapeut realiseerde ik me een aantal dingen, die ik jullie niet wil onthouden. Zie het maar als een gratis zwemles om je hoofd boven de golven van het zelfstandig ondernemerschap te houden.

Toen de term ‘burnout’ in zwang kwam, werd vooral gekeken naar de arbeidsbelasting, die hiertoe aanleiding had gegeven. Inmiddels mag wel duidelijk zijn dat het bij burnout lang niet altijd over werkstress gaat. Stress is stress, en je lichamelijke alarmsysteem maakt echt geen onderscheid tussen situaties op de werkvloer of thuis.

Zelfstandig ondernemers lopen wel een extra risico wat dat betreft. De financiële onzekerheid die het eigen ondernemerschap nu eenmaal met zich mee kan brengen, kan er makkelijk toe leiden dat mensen doorgaan tot ze erbij neervallen. Elke klant is immers inkomen, en als je dan ook nog financiële zorgen hebt, telt dat dubbel. De diepgewortelde angst straks onder een brug te moeten slapen steekt in menig ondernemer.

Ook zie je veel kleine zelfstandigen waarbij werk en privé behoorlijk door elkaar lopen, waardoor ze b.v. thuis niet voldoende afstand kunnen nemen van de zorgen op het werk en andersom.

Een andere risicofactor die ik herken bij zelfstandig ondernemers, is dat het vaak best eigengereide mensen zijn, met een grote behoefte aan zelfstandigheid. Hartstikke mooi natuurlijk, maar ze nemen daardoor liever zelf het heft in handen, vinden delegeren niet zo grappig en om hulp vragen is soms vloeken in de kerk voor ze. Een prima recept om op stuk te lopen.

Tot slot zie je dat er veel zelfstandig ondernemers zijn die uit passie begonnen zijn met hun bedrijf, maar die eigenlijk helemaal niet zulke natuurlijke ondernemers zijn. Ze zijn kei-goed in hun vak op inhoudelijk gebied, maar hebben soms te weinig of zelfs geen benul van wat er verder komt kijken op het gebied van bedrijfsvoering. Ze zijn bevlogen en soms bovengemiddeld goed, maar snappen weinig van klantenwerving of krijgen hun administratie botweg niet op orde. Ook dat is een potentiële stress-haard.

Tja, hoe hou je dan je geestelijke huisje op orde? Daar is natuurlijk niet één-twee-drie hét antwoord op te geven, maar een aantal dingen werken best goed. Misschien zijn een aantal van de tips die ik geef van het kaliber 'Stichting Open Deur', maar kijk maar wat je er aan hebt:

Neem eens écht de tijd om te kijken naar de energiegevers en de energieslurpers in je leven. Neem daar ook echt gerust een week voor, om elke dag even terugblikkend je dag door te nemen, en je vraag te stellen: Wat maakte vandaag dat mijn hartje sneller ging kloppen (in de positieve zin) en waar werd ik geïrriteerd, negatief of zelfs moedeloos van?

Vraag je vervolgens af, hoe vaak zulke situaties nu gemiddeld in jouw leven voorkomen. Waren de voorbeelden exemplarisch, of eigenlijk een uitzondering? Je begrijpt dat je de uitzonderingen niet zo hard moet laten meetellen.

Vraag je gevoelsmatig af, of je een balans ervaart tussen de mate van energiegevers en -slurpers. Net als in de stoffelijke wereld, hebben ook situaties een 'soortelijk gewicht': Een moeizaam gesprek met een klant hakt er voor jou misschien wel veel harder in, dan een gillende ruzie met je puberdochter. Wéér je bed uit voor je huilende baby is wellicht veel slopender dan vier dagen achter elkaar doorbikkelen in je werkplaats omdat er een klus af moet. Het kan dus helpen om de dingen die je op hebt geschreven een cijfer van positivisme of belasting toe te kennen.

Ga vervolgens kijken wat je zou willen veranderen. Gebruik eens de 'toverstafjes-vraag':

“Als ik het toverstafje had, en ik kon één of meer situaties veranderen, welke zouden dat dan zijn, en hoe zou dat er uit zien?”

Die toverstafjes-vraag is essentieel, omdat je dan in ieder geval benoemt wat je echt dwars zit, zonder het direct al weg te wimpelen in de zin van: ja, maar dat kan toch niet. Zo kun je b.v. geen mensen wegtoveren, maar dan tenminste wel eerlijk voor jezelf benoemen dat je wél last hebt van die persoon. Zelfs als het je eigen innig geliefde huilbaby betreft.

Pas als je dat voor jezelf hebt verwoord, kijk je naar de haalbaarheidsfactor van je wens. De loterij winnen is misschien geen reële oplossing, maar het geeft wél aan dat je je wezenlijk beter zou voelen met minder financiële stress. Erken dus dat die er is, en ga dus serieus nadenken over wat je zou kunnen doen of laten om daar minder last van te hebben.

Sommige situaties zijn niet zo makkelijk te beïnvloeden. De financiële crisis waardoor klanten maar moeizaam betalen, je partner die ernstig ziek is, onverwachte ontwikkeling binnen je vak waardoor je ineens het wiel opnieuw moet uit zien te vinden....

Voor die gevallen is het extra belangrijk om te kijken van welke dingen jij ontspant. Als broodnodige tegenhang tegen onvermijdelijke stress. Mocht jij, als jij je dit nu afvraagt bemerken dat je nauwelijks een antwoord op die vraag kunt geven, is dat een teken aan de wand. Kans dat je al je eerste stappen hebt gezet op de weg van de chronische overbelasting!

Ontspannen is overigens een uiterst persoonlijk iets. Waar de één helemaal opknapt van een saunabezoek, krijgt een ander al paars en groene stippen bij de gedachte er aan. Een vraag die ik mensen vaak stel is: “Wat deed je als kind al graag? Was je graag buiten, of zat je juist liever lekker op je kamer met je lego te spelen? Speelde je graag met vriendjes/vriendinnetjes, of was je juist graag even alleen?” Je zult verrast staan hoe vaak je er achterkomt dat je gestopt bent met iets te doen wat je als kind graag deed, en dat het weer oppakken van een hobby of een meer volwassen variant van wat je als kind graag deed weer een nieuwe positieve dimensie geeft aan je leven.

Soms is ontlast worden ook een vorm van ontspanning. Ben jij super slecht in je administratie? Onderzoek de mogelijkheid het uit te besteden. Wil jij wérken met klanten, maar ze niet wérven? Kijk of een ander dat voor je kan doen. Heb jij een bloedhekel aan schrobben en dweilen? Huur een werkster in, al was het maar eens in de twee weken.

Essentieel is dus dat je linksom of rechtsom een balans weet te houden tussen welk app?l er op je wordt gedaan via je werk of via thuis. Soms kan werken een welkome uitlaatklep zijn voor sores thuis, en soms is het essentieel dat je een veilige haven thuis hebt, om even alle druk die je van je werk meekrijgt van je schouders af te laten glijden.

De meest gehoorde 'ja-maars' die ik te horen krijg als ik dit voorleg aan cliënten is: 'geen tijd of geld'. Bedenk dan wel even dit: een burnout is véél en véél tijdrovender en duurder voor jou als ondernemer, dan een werkster, een hobby, een lekker etentje met je partner, een dagje naar de Efteling met je kids, of een avondje je helemaal stupide kijken naar een serie op Netflix bij elkaar.

Swim happily and take care.