Lange tijd ging men ervan uit dat AD(H)D een ontwikkelingsstoornis was, en dat kinderen er wel overheen zouden groeien. Hoewel dit mogelijk ook het geval kan zijn, lopen er heden ten dage nog veel volwassenen rond, die wél alle kenmerken vertonen van ADD of ADHD, zonder zich daarvan bewust te zijn. Met name bij mensen met ADD is dit het geval. Niet zelden vielen deze kinderen buiten de hulpverleningsboot, omdat hun gedrag voor anderen geen probleem was, en omdat de studieproblemen die ze konden hebben vaak af werden gedaan als het gevolg van te weinig inzet.
De gevolgschade van kritiek, afwijzing, het gevoel dom of lui te zijn terwijl je je stinkende best doet om aan de eisen te voldoen die de maatschappij aan je stelt, uit zich vaak in een laag zelfbeeld. En juist die problemen (met hun eigenaar) komen vaak terecht in de praktijk van de psycholoog.
Als je je herkent in bovenstaand verhaal, lees gerust eens de onderstaande lijst van kenmerken door.
Prikkelverwerking Hoogsensitief Je hebt vaak het gevoel te hebben een soort wereldontvanger te zijn. Alles zie je, hoor je, voel je. Je kunt je moeilijk afsluiten van geluiden, je reageert al snel overgevoelig op licht of geluid, grote mensenmassa’s, of gewoon al ‘even een middagje in de stad ervaar je als zeer vermoeiend of zelfs uitputtend. Kleding voelt al snel als beknellend of kriebelend. Het kost je vaak moeite om ’s avonds in slaap te komen. Je hoofd zit nog tjokvol met allerlei gedachten. |
Gevoel Lichamelijke onrust Je hebt vaak een gejaagd gevoel van binnen. Bij lichamelijke activiteit voel jij je het prettigst. Je hebt je sport hard nodig om je goed te voelen. Het kost je grote moeite een boek of film uit te lezen of kijken. Je voelt je gewoon te onrustig van binnen. Emoties Je bent snel van de rel. Het ene moment kun je je nog fantastisch voelen, maar het volgende moment slaat je bui om als een blad aan de boom. Mensen ervaren je als onvoorspelbaar in je gemoed. Je bent snel in tranen te krijgen of anders wel op de kast. Je ervaart opmerkingen van anderen al gauw als kritiek, waardoor je je ineens heel waardeloos kunt voelen. Je bent een ras-piekeraar. Beren op de weg ken jij in alle soorten en maten. Je staat bekend als een angsthaas. Als kind al kon je je zorgen maken over niets, had je veelvuldig nachtmerries of zelfs fobische klachten. Je hebt het gevoel dat je leeft onder een soort grauwsluier. De zon schijnt wel, maar op de een of andere manier dringt dat niet erg tot je door. Gevoelens van plezier en genieten blijven maar kort hangen binnen in jou. |
Gedrag Impulsiviteit Je hebt de neiging om heel impulsief te reageren op dingen. Nog voordat je de consequenties te hebben overdacht, ga je al over tot actie. Als kind was je een brokkenpiloot. De route naar het ziekenhuis of de EHBO kenden je ouders op hun duimpje. Je hebt een geschiedenis van ondoordachte en niet zo slimme acties die jou of je naasten schade hebben berokkend. Een redelijk deel van je inkomen gaat op aan verkeersboetes Je leeft op van spanning en avontuur. Soms gaat dat prima, maar vaak ook niet. Geirriteerdheid Je hebt de naam van het hebben van een kort lontje. Kleine dingen kunnen je ineens, uit het niets, enorm irriteren. Niet zelden uit je dat op een ongecontroleerde manier. Je kunt driftbuien hebben die je eigenlijk niet snapt. Het gaat over niets, maar binnen in jou barst de Vesuvius uit en buiten jou gaat een spijkerbom af. Je hebt al vaak mensen emotioneel beschadigd met je driftbuien en alles wat je er dan uitgooit. Je voelt je daar soms best schuldig over. |
Motivatie Snel verveeld ‘Seen it, done it, got the t-shirt’ lijkt wel jouw credo. Je bent nog geen veertig en je hebt nu al het gevoel dat het leven niet veel nieuws meer te bieden heeft. Je begint super gemotiveerd aan een hobby, een sport, een baan of een relatie. De energie stroomt! Maar binnen no time lijkt alles wat je zo interessant aan die activiteit of die persoon vond alledaags en saai. Besluiteloos Je staat bekend als een twijfelkont. Besluiten of je vandaag je rode trui of je zwarte overhemd aanmoet doen, kost al moeite. Je opent maar liever je post niet, want om te moeten beslissen wat je daar mee moet doen, kost een hoop energie. ‘Dat komt later wel’ denk je, en vervolgens vergeet je het weer. Met alle gevolgen van dien. Voor elk argument kun jij wel een tegenargument bedenken. De knoop doorhakken wordt daarmee erg moeilijk. Uitstellen Je lijkt maar niet verder te komen in het leven. Je weet dat je dingen moet doen, en ziet daar de noodzaak ook van in, maar op de een of andere manier kom je niet uit je stoel om het te doen. Je staat er om bekend om steeds maar dingen uit te stellen. |
Executieve functies Aandacht Je had als kind de naam dromerig te zijn. Ook nu krijg je vaak de vraag, waar je met je gedachten zit. Je keek op school vaak uit het raam, of raakte in je eigen gedachten verzonken, waardoor je vaak belangrijke informatie van de les miste. Vaak moest er met stemverheffing tegen je worden gesproken, om je aandacht te vangen. Je bent snel afgeleid en hebt moeite om de draad weer op te pakken. Het kost je grote moeite een boek of film uit te lezen of kijken. Je valt daarbij steeds maar weer in slaap, ook al ben je eigenlijk niet moe. Vaak dringt het gene wat je leest niet goed tot je door. Je leestempo is laag en vaak moet je een bladzij twee keer lezen om te onthouden wat er staat. Organisatie Je staat bekend als chaoot. Je hebt moeite enige mate van orde te houden in je huis, je auto of op je werk. Hoewel je maar één kind hebt en een part-time functie, lukt het je niet om het huishouden gewoon draaiende te houden. Je bent dolblij met je secretaresse of georganiseerde partner. Zonder die extra steun, zou het al gauw een rommeltje worden op je werk of thuis. Je ziet al gauw door de bomen het bos niet meer, als je op meerdere dingen tegelijk moet letten. Je vind het moeilijk om prioriteiten te stellen, of om je gedachten op een rijtje te zetten. Je zit bomvol goede ideeën, maar hebt moeite om dit in een deugdelijk tijdspad uit te zetten. Planning en tijdsbesef Je komt vaak te laat of juist veel te vroeg. Je hebt een slecht gevoel voor hoeveel tijd een activiteit eigenlijk in beslag neemt, waardoor je vaak veel te veel dingen plant op een dag. Studievaardigheden Je hebt de naam lui te zijn. Je krijgt veel kritiek of hebt het gekregen over het feit dat je niet genoeg je best deed op school, dat je er met een Jantje van Leiden van afmaakte. Je hebt moeite met studeren, zeker als je ruim van te voren er aan begint. Het lijkt wel alsof het een stuk beter met je gaat, wanneer de deadline dichterbij komt. Onder druk presteer je op de een of andere manier een stuk beter. Op school scoorde je ‘tienen of enen’, afhankelijk van je interesse in het schoolvak. |
Beloning Verslavingsgevoeligheid Je bent gevoelig voor alcohol, party-drugs, een jointje, suiker of sigaretten. Het kost je moeite van die stoffen of dingen af te blijven. |
Gevolgen in dagelijks leven Geen grip Je hebt het gevoel geen grip te hebben op je leven. Veel dingen waarvan je ziet dat anderen dat met gemak doen, lukken jou niet, of met moeite. Onzeker Je hebt een laag zelfbeeld, bent onzeker over jezelf. Je bent terughoudend om iets nieuws te beginnen, uit angst voor mislukking, afwijzing of dat zekere moment van afhaken uit gebrek aan motivatie. Conflicten Je raakt vaak in conflict met collega’s die kritiek op je hebben of je niet serieus nemen. Door je vele uitbarstingen ben je in een isolement geraakt, of besef je in ieder geval dat je mensen hebt beschadigd met je gedrag. Carrière Je carrière verloopt moeizaam. Promoties gaan niet door, een belangrijke cursus vergt teveel van je. Je bent vaak overspannen of ziek. je hebt een nogal rommelig (school)carrièrepad. Op school bleef je zitten, of je werd naar een lager schooltype geplaatst. Je bent met een boel opleidingen begonnen, maar het liep al gauw spaak. Je verveelde je, kon je niet langer tot studeren aanzetten, en gooide uiteindelijk maar de handdoek in de ring. Je bent best slim, maar op de een of andere manier kom je maar niet aan het werk op het niveau wat bij jou past. |
Wanneer je veel van de hierboven beschreven voorbeelden herkent, kan het geen kwaad dit eens uit te zoeken.
Vanuit mijn ervaringsdeskundigheid met bovengenoemde problematiek kan ik je helpen met het stellen van een diagnose en – belangrijker nog – te kijken wat jij nodig hebt om verbetering in je klachtenpatroon te brengen. En misschien nog wel het belangrijkste, kan ik je helpen om een aantal kenmerken die je wellicht tot nu toe hebt gezien als een vorm van domheid, luiheid, een onaangenaam karakter of ongeschiktheid anders te interpreteren en ook te ontdekken hoe je een aantal van de kenmerken van AD(H)D juist in jouw (en andermans) voordeel aan kunt wenden!